توقیع مهدوی ۱۵

توقیع مهدوی
توقیع مهدوی ۱۵

امام مهدی ع

اللهم‌عجـل‌لولیڪ‌الفـرج

1- محمد بن صالح مي گويد: «موقعي که خبر فوت احمد بن هلال ملعون، از ناحيه‌ي مقدسه رسيد، شيخي نزد من آمد و گفت: کيسه اي را که نزد توست بيرون بياور؛ آن را بيرون آورده و گشودم، ديدم نامه اي به اين مضمون به نام من صادر گشته: آنچه راجع به صوفي بدعت کار يعني «هلالي» گفته بودي، خداوند پيوند عمر او را بريد. پس از مرگ احمد بن هلال نيز، نامه اي به اين مضمون آمد: او قصد کشتن ما کرد، ما هم صبر کرديم تا خداوند با نفرين ما، پيوند عمر او را بريد.» [1]

2- در توقيعي که درباره‌ي «شلمغاني» حسين بن روح، نايب سوم حضرت، در زندان مقتدر، خليفه عباسي در سال 312 ه.ق به بعضي اصحاب خود فرستاد، حضرت از احمد بن هلال نيز ابراز انزجار کرده بود و در آن توقيع چنين آمده:

«واعلمهم اننا في التوقي والمعاذرة منه علي ما کنا عليه ممن تقدمه من نظرائه، من الشريعي و النميري و الهلالي و البلالي و غيرهم...

به مردم اطلاع بده که ما از دوستي وي (شلمغاني) خودداري نموده و از او دوري مي جوييم؛ همان طوري که از امثال او: شريعي، نميري، هلالي و بلالي دوري جستيم.» [2]

3- کشي در رجال خود، از احمد بن ابراهيم مراغي روايت مي کند که: «نسخه اي مشتمل بر لعن ابن هلال براي قاسم بن علاء رسيد که در آغاز آن، حضرت به نمايندگان خود در عراق چنين نوشته بود
احذروا الصوفي المتصنع

«از صوفي متظاهر و رياکار بپرهيزيد» سپس مي گويد: روايان اصحاب ما، او (احمد بن هلال) را در عراق ملاقات نموده و احاديثي را از وي يادداشت کردند، و چون اين توقيع صادر شد، آن را انکار نمودند و قاسم بن علاء را مجبور کردند ک راجع به وي به ناحيه‌ي مقدسه (از طريق سفير و نايب دوم) مراجعه کند. از ناحيه‌ي مقدسه هم، توقيعي به اين مضمون صادر گشت

«ما درباره‌ي اين رياکار و متظاهر، ابن هلال، نظر خويش را به تو اعلام داشتيم، چنانکه مي داني خداوند گناهان او را نخواهد آمرزيد و هرگز گناهان او را نخواهد بخشيد و از لغزش او نمي گذرد. بدون اجازه و رضايت ما، در کار ما دخالت مي کند، و مستبد و خودسر است و وجوهات امام را براي خود نگه داشته و از اجراي فرامين ما سر باز زده است؛ جز آنهايي را که به مذاق وي خوش آمده باشد. اراده‌ي خداوند بر اين تعلق گرفته است که به وسيله‌ي اين کارها، او را وارد جهنم کند، در مقابل کارهاي او صبر نموديم، تا اينکه خداوند دعاي ما را مستجاب کرد و عمر او را قطع نمود. در رابطه با او، در زمان حياتش به عده‌ي قليلي از دوستداران نزديکمان اطلاع داديم و به آنها سفارش کرديم تا آن را به پيروان صميمي ما ارائه دهند؛ ما برائت و دوري مي جوييم از او، خدا او را رحمت نکند و برائت مي جوييم از کساني که از او کناره نگيرند

به اسحاقي و اهل بيت او و کساني که از بلاد او و خارج از بلاد او، درباره‌ي وي قبلاً از تو سؤالي کرده اند، و حالا از تو سؤالي مي کنند، و کساني که مي توانند مطلع شوند، حال اين فاجر را بر آنها اعلام کن. ديگر هيچ عذري براي هيچ يک وجود ندارد تا در گفتار افراد مورد وثوق ما شک نمايند؛ زيرا که اين بيانات را ما به آنها ارائه مي دهيم...» [3].

راوي اين حديث، ابو حامد بن ابراهيم مراغي مي گويد: با وجود اين توقيع هم، باز بعضي ها در پيروي از احمد بن هلال ثابت قدم باقي ماندند و مجدداً توقيع سومي در مذمت آنها وارد شد. [4] .
خلاصه اين توقيع مفصل در کتاب «الغيبه» نيز ذکر شده است [5] و در آنجا تصريح مي کند که اين توقيع، توسط «عمري» [6] از طرف امام زمان (عليه‌السلام) صادر گشته است.
و احتمال دارد توقيع اول «احذروا الصوفي المتصنع» از طرف امام زمان (عليه‌السلام) در زمان حيات او به دست محمد بن عثمان صادر شده باشد و توقيع دوم و سوم بعد از حيات وي به دست حسين بن روح صادر شده باشد؛ چون توقيعات امام (عليه‌السلام) به قاسم بن علاء، هم به دست محمد بن عثمان و هم حسين بن روح فرستاده مي شود. [7]

وليکن مشکل است اين توقيعات را به زمان ابن روح، سومين سفير (326 - 305) نسبت داد؛ زيرا در آن زمان هيچ ردپايي از ادعاي ابن هلال در بين اماميه وجود ندارد؛ احتمال زيادي وجود دارد که حسين بن روح در زماني که به عنوان وکيل، تحت نظر سفير دوم به خدمت مشغول بوده، به دستور وي اين حکم را عليه ابن هلال منتشر ساخته باشد، بويژه با در نظر گرفتن سال مرگ ابن هلال (267) که زماني طولاني قبل از وصول ابن روح به سفارت است. به نظر مي رسد منازعات ابن هلال قبل از وفات سفير دوم در سال (305) خاتمه يافته باشد. [8] .

منابع:
1- کمال الدين/ باب توقيعات/ حديث12
2- الغيبة/ ص411
3- اختيار معرقة الرجال/ ج2/ ص816
4- مصدر السابق
5- الغيبه/ ص353/ حديث313
6- منظور محمد بن عثمان عمري است
7- قاموس الرجال/ج1/ ص676
8- تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم(عج)/ ص165